Pages

Monday, March 25, 2013


देश भनेको चार तिर कोरिएको भौगोलिक रेखांकन भित्र को भूभाग मात्र होइन त्यस भित्र खास गरि हाम्रो जस्तो बिस्व को १७ औं जेष्ठ मुलुक को आफ्नै बिशिष्ठ मौलिक भाषा भेष सस्कृति अनि सामाजिक रिति रिवाज छ .यसको संरक्षण र बिस्तार गर्नु प्रत्यक नागरिक को कर्तब्य हुन्छ .
आज भोलि प्राय सबै संचार माध्यम ले विशुद्धरुपमा नेपाली शब्द उच्चारणमा कमजोरी देखाई रहेछन .संचार क्षेत्र  प्रस्तुती मात्र होइन  पाठक ,श्रोता वा दर्शक को लागि शब्द आर्जन ,प्रयोग को नमुना अनि शिक्षाप्रद हुन् सक्नु पर्छ .
 नेपाली संचार मा अत्यधिक अंग्रेजी वा हिन्दी शब्द को प्रयोग हुनु भनेको बिस्तारै नेपाली वा स्थानीय भाषा मा बिदेशी भाषा को  संक्रमण भित्र्याउनु हो .सम्बन्धित क्षेत्र ले आफ्नो जिम्मेवारी महसुस गरुन भनि अनुरोध वा स्मरण गराउन चाहन्छु .
"परिबर्तन को लागि नागरिक आचार संहिता "(norms of strong civic sense )अभियान 

Friday, March 22, 2013

लघुकथा -मानिसको स्थान 

एउटा गाउमा कुन्दन नाम का दर्जी को सानो  परिवार थियो . .
दर्जी दाइ ले दुखम सुखम आफ्नो छोरा लाइ स्कुल पठाएका थिए .
एक दिन कारणबस स्कुल छिट्टै छुट्टी भएको ले दर्जी दाइ को छोरा घर जानु को बदला बाबु ले काम गर्ने ठाउमा गए .
दर्जी दाइ को छोरा ले बडो ध्यान पुर्बक आफ्नो बाबुले कपडा सिलाउने तरिका हेरी रहे.
उनले देखे कि उनको बुबा ले कपडा सिलाउने क्रम मा घरि घरि कपडा काट्दथे अनि कैची लाइ घुडामुनि च्यापेर राख्दथे 
.अनि फेरी घरि घरि कपडा सिलाउथे र सियो लाइ टोपी मा घुसारेर राख्दथे .
यो देखेर दर्जी दाइ को छोरा को मनमा जिज्ञासा उठ्यो ..र उनले बुबा लाइ सोधे .
बा ! बा !! म देखि रहेछु तपाइँ घरि घरि कपडा काट्दै कैची लाइ घुडाँमुनि च्यापेर राख्नु हुन्छ .
अनि घरि घरि सिउदै सियो लाइ भने आफ्नो शिर को टोपी मा राख्नु हुन्छ यस्तो किन गर्नु भएको ?
छोरा को कुरो सुनेर दर्जी दाइ ले उनलाई काख मा राखेर गाला सुम्सुम्याउदै सम्झाए .
हेर बाबु कैची ले हमेसा सद्धे कपडा  काट्ने काम मात्र गर्दछ.
सियो भने  कैचीले काटेको जोड्ने र बनाउने काम गर्दछ ,
त्यसैले हेर छोरा यो संसार मा जसले अरु लाइ काट्ने तोड्ने गर्दछ उसको स्थान हमेसा निचा नै हन्छ .
अनि  जसले जोड्ने बनाउने काम गर्दछ उसको स्थान हमेसा उचो नै हुन्छ .त्यसैले कैची लाइ घुडाँमुनि राखेको र सियो लाइ शिरको टोपी मा घुसारेको हो .
बुबा को यस्तो जवाफ सुनेर दर्जिदाई को छोरा को सोच मा ठुलो परिबर्तन आयो र पछी उनि त्यो गाउको महान समाज सेवी बने जो आज सम्म अमर छन्  .

Monday, March 11, 2013


अभिबादन को बिषय मा नेपाली समाज अझै भ्रमित र गलत बाटो मा छ .अझ भनौ पौराणिक सामन्त र दास अवस्था को मानसिकतामा छ .हामि हरु कथित पद /घनि मानिस वा समाज को कलंक  (ठुलो जात र सानो जात )ठुलो जात लाइ अभिबादन गर्नु पर्छ भन्ने मान्यता राख्द छौ .जुन बास्तबमा गलत सोच र परम्परा हो सभ्य समाज जहाँ norms of strong civic sense लाइ व्यवहार मा देखाइएको हुन्छ त्यस्तो हुँदैन बल्की जसले पहिले मौका पाउछ उसले Hi अर्थात शुभ प्रभात दिन ,मध्यान्ह  साँझ वा रात भन्ने गर्दछन्  .यहाँ सम्म कि कहिले नै न् देखेको वा अपरिचित किन न् होस् आँखा जुद्धा हाइ वा समय अनुसार शुभ होस् भन्ने गरिन्छ .
सोच्नुस त् एक पटक पद र पहुच (ठुलो पद को प्रशासक वा नेता ) वहा हरु लाइ हामि नागरिक ले वहा हरु को क्षमता हेरेर ज्याला (तलब )दिएर जिम्मेवारी सुम्पेका होइनौ र ?हामि महान सार्बभौम नागरिक हौ भने हामि आफै ले ज्याला दिएर काम मा लगाएका हरु सित झुक्ने किन ?कार्य क्षमता,योग्यता  र जिम्मेवारी को सम्मान स्वरुप फरक दर को ज्याला दिएर हामी ले हाम्रो लागि काम गर्न खटाएका हौ .तसर्थ उनि हरु को पद र पहुच कै हिसाब गरेर  झुक्नु र अभिबादन गरि राख्नु जरुरि छैन बरु वहा हरु नै हामि प्रति अनुग्रहित भै झुक्नु पर्छ यदि चेतना छ भने .
..
अझ सोच्नुस त् के मजदुर बिना कारखाना मालिक को अस्तित्व छ ?नागरिक बिना राजा /नेता को अस्तित्व छ ?मजदुर ले आफ्नो अमुल्य श्रम बेचेको हुन्छ त्यहि श्रमिक नागरिक ले तिरेको कर बाट राजा /नेता /प्रशासक ले ज्याला (तलब) लिन्छन .अब बिश्लेषण गर्नु त् को प्रति  को झुक्नु पर्ने हो ? देख्नु भएको होला जापानका  सम्राट घुंडा टेकेर आफ्ना नागरिक सित कुरो गर्छन बेलायती राज परिवार नागरिक सित झुक्दै  हात् मिलौछन् र आफ्ना नागरिक प्रति अनुग्रहित भएको देखाउछन् .
तर न् बिर्सौं प्रत्यक ले प्रत्यक अर्को लाइ अनिबार्य सम्मान  र मर्यादा गर्नु पर्छ  अभिबादन गर्नु पर्छ ताकी "समान मानबिय मुल्य र मान्यता "को महसुस होस्  मानिस ले सृजना गरेको पद पैसा वा प्रभाब को अधार मा ठुलो र त्यस लाइ चाही अभिबादन गर्नु पर्ने तर त्यस्तो कथित पद पैसा (धनि )वा प्रभाबसाली ले भने अरु लाइ गर्नु न् पर्ने जस्तो संकीर्णता  अब हटाउनु पर्छ .."सभ्य समाज निर्माण को लागि यो एउटा अर्को अमुल्य सुत्र हो 
"परिबर्तन को लागि नागरिक आचार संहिता "(norms of strong civic sense )अभियान .
--